Kamtarlik va manmanlik haqida maqollar toʻplami
Kamtarlik hamda manmanlik haqidagi maqollar toʻplamini qabul qiling
Tovuqning uchgani tomgacha
It uyasida o’zini yo’lbars sanar.
Shuhratparast el bo’lmas,
Ko’lmak suvdan koi bo’lmas.
O’zini maqtagan — o’limning qorovuli.
O’zgada nuqson ko’rsang,
O’zingni benuqson dema.
O’tmas pichoqqa — oltin sop.
O’rdak yo’q ko’lda loyxo’rak — xon.
El seni aqlli desa,
Sen eldan aql o’rgan.
Ot ko’rmagan ot ko’rsa,
Otxonada ot chopar.
Yomg’ir o’zin sel sanar,
Ko’lmak o’zin — ko’l.
Chaqimchi yetkazar, maqtanchoq o’ldirar.
O’zim bilaman degan o’rga tushar.
O’zgani bug’doy bilsang,
O’zingni somon bil.
Ishni Ismat qiladi,
Lofni Toshmat uradi.
Sayoz daryo shovqin oqar,
Chuqur daryo sokin oqar.
Yuvosh yo’g’onlasa, eshikka sig’mas.
O’zlari — xon,
Ko’lankalari — maydon.
Yirtiq og’iz tirtiq og’izga kular.
Manmanlik tuqqan onangga ham yoqmas.
Qulon quduqqa qulasa,
Qulog’ida quibaqa qurillar.
O’zingni oy bilsang,
O’zgani soy bil.
Chillasi chiroq ko’rmagan
Mum shamni kamsitar.
Tuya bo’ynim uzun deb, karrakdan quruq qolibdi,
Suprasida uni yo’q,
Tom boshida qo’sh tandir.
Uyida yo’q ugralik,
O’zganikida qilar to’ralik.
To’qol taka suzishda yengilar.
Siz turibsiz tikkayib,
Biz turibmiz tikkayib,
Yerga tushgan qamchini
Kim oladi enkayib.
Qurol ishlar, qo’l maqtanar.
Otasiz o’g’ilning og’zi — katta.
Qulni maqtansin desang, olisga sot.
Kelinni kelar yilda ko’r.
Yerni suv buzar,
Odamni — pul.
Kal tegdi, ko’r noz qildi.
Kun ko’rmagan kun ko’rsa,
Kunduz chiroq yoqtirar.
Erim urmaydi dema,
Bolam siymaydi dema.
Amal o’zdirar,
Amalga mag’rur bo’lsang, to’zdirar.
Shuhratparast — hamisha pastkash.
Oldin o’zingga boq,
So’ngra nog’ora qoq.
Amal yetdi ko’rga,
Yugurib o’tdi to’rga.
Dong tortganning to’yini ko’r,
Mang urganning uyini ko’r.
Qizil etiklidan kelmaydi,
Ko’n etikliga bermaydi.
Yo’l ko’rgan ot yo’lga sig’mas.
Sher qutursa, oyga sapchir.
Kekkayganga kekaygin,
Enkayganga enkaygin.
Ulug’ bo’lsang kekkayma,
O’z elingga chekchayma.
Gavdasiga mag’rur tuya
Muchalga kirmay qolibdi.
Kerilganning to’yiga bor,
Maqtanganning — uyiga.
Kekkayganga kekkaygin,
Boshing ko’kka yetguncha.
Egilganga egilgin,
Boshing yerga tekkuncha.
Moling ko’p bo’lsa, maqtanma,
Boshing ko’p bo’lsa, to’planma.
Kamtarlik — katta davlat.
Do’stingga sir ayt,
Manmanlikdan qayt.
Quruq yerdan yel chiqar.
Ulfating novcha bo’lsa, past bo’l,
Past bo’lsa, xas bo’l.
Toza yasovul ko’z chiqarar
Yonida bir puli yo’q,
Qiz saylaydi boyvachcha.
O’zing osmonda bo’lsang ham,
Oyog’ing yerda bo’lsin.
So’qir ko’p ko’rar,
Cho’loq ko’p yurar.
Manman degan yigitni
Yov bosganda ko’r.
Adandan joy topilsa to’rga o’tma.
Boshing osmonga yetsa ham
Yerga qarab yur.
Eshakka muguz bitsa,
Egasini suzar.
Tuyaga qanot bitsa,
Tomingni buzar.
Kamtarga — kamol,
Manmanga — zavol.
Yonida bir puli yo’q,
Tuyaning tishini ko’rar.
Baq-baq etgan takani
Qor bosganda ko’r.
Shaq-shaq etgan kelinni
Sigir soqqanda ko’r.
G’urur — g’urbat,
Kamtarlik — hurmat.
Manmanga — zavol, yomonga — ajal.
Og’irlikni yer ko’tarar,
Semizlikni qo’y ko’tarar.
Tevadan so’radilar:
Kasbing nima?
— Attorlik.
Ko’z-ko’z qilma, ko’z tegar,
Maqtanchoqqa so’z tegar.
Ishni qiladi asbob,
Egasi uradi lof.
Ichgani oshi yo’q,
Itining oti «Boytevat».
Jangal o’zini bog’ sanar.
Bilmaganni bildim dema,
Qilmaganni qildim dema.
Mullaning oldida tilingni tiy,
Ustaning oldida — qo’lingni.
Pismiq yotib put ko’tarar,
Shaldir-shuldir ot ko’tarar.
Eshak maslahatlashib hangramas.
Bir ko’zi ko’r,
Haybati zo’r.
Sochib maqtanma, yig’ib maqtan.
Uyida bir osh uni yo’q,
Itining oti — Marjongul.
Quyun o’zin sel sanar,
Qo’rqoq o’zin er sanar.
O’zinikida qirmoch yegan
Birovnikida quyruq so’rar.
Sirti yaltiroqning — ichi qaltiroq.
Og’zi bilan o’roq o’rgan,
Oyog’i bilan mashoq terar.
Kamtar yetar murodga,
Manman qolar uyatga.
Kamtarga egil,
Manmanga keril.
O’lanni to’y ko’tarar,
Semizlikni — qo’y.
Kamtar bo’lding — gavhar bo’lding.
Yo’q narsa bor bo’lar, kamtar bo’lsang,
Bor narsa yo’q bo’lar, manman bo’lsang.
O’zi pasmondaning ko’ngli osmonda
Mevasiz daraxtning boshi — tuman.
Bor bo’lsang, oshma,
Yo’q bo’lsang, shoshma.
Sirli sandiqning ichi bo’sh.
Nomi — ulug’, suprasi — quruq.
Eshak maqtanib, tulpor bo’lmas,
Qarg’a maqtanib, shunqor bo’lmas.
Oqsoq tek turmas,
Soqov — jim.
Ustasi — salmoqchi,
Shogirdi — sayroqchi.
Kamtarlik ko’kka ko’tarar,
Manmanlik yerga kiritar.
Qul qutursa, Qo’ng’irotdan top.
Kamlikning kamoli bor.
O’zini aka degan
Echkisini taka der.
Haddidan oshsa kishi,
Maqtanish bo’lar ishi.
Gapni katta gapirma,
Nonni katta tishlama.
O’zingni o’zing maqtama,
Seni birov maqtasin.
Yog’ yonar pilik bahona.
Manmanlikni netarsan,
Obro’yingdan ketarsan.
Uyida umoch kesmagan,
Ko’chada ugra kesar.
Oyog’ida xinasi bor
Yerni bosib yurmaydi.
Quyushqondan ziyod kuchanma.
To’la yo’g’on po’la bo’lar.
Yapaloqqush maqtansa,
Jardan quyon oldim der.
Yomon kishi maqtansa,
Yaxshining yoqasidan oldim der.
Qora tovuq qaqillaydi,
Oq tovuq shaqillaydi.
Yasanchoq mardona bo’lmas,
Kapalak parvona bo’lmas.
O’tmas tesha o’tkir bo’lsa,
Bolta dastasini qirqar.
Quruq savlatdan quruq savat yaxshi.
Birni bilgan birni bilmas.
O’zingni er bilsang,
O’zgani sher bil.
Davlat bitsa yomonga
O’zin sanar xoqonga.
Nog’oraning ichi po’k, ovozi — baland.
Arg’umog’im jirtak otdi,
Loyni ko’rib tappa yotdi.
Tug’ilmagan Tilovga tilla beshik.
O’zinikida jinchiroq yoqmagan
Birovnikida shamchiroq yoqar.
Daraxt qancha baland bo’lsa ham,
Mevasi quyida bo’ladi.
Manmanlagan xotinni beshikligida sina.
Boyib ketsang bo’kirma,
Yo’l yurganda so’kinma.
Och nima yemas,
To’q nima demas.
Yantoq o’zini bog’ aylar,
Ahmoq o’zini tog’ aylar.
Kamtar kamolga yetar,
Besabr oyoqdan yitar.
Boqqaning ikki echki,
O’shqirganing yer tebratar.
Kelinni kelganda ko’r,
Sepini yoyganda ko’r.
Pishiqman deb kerilma,
Sodda yetar boshingga.
Amal tegdi hunduga, boshini suqdi mo’nduga
Birov bilganini maqtar,
Birov — ko’rganini.
Uyida ishton bicholmagan
Dalada to’n bichar.
Jom qozonning toti chiqar,
Maqtanchoqning — moti.
Xashak oqar yuzida,
Qumi qolar tagida.
Baq-baq etgan takani
Yomg’ir yoqqanda ko’r.
Mevali daraxt yerga engashar,
Mevasiz daraxt ko’kka tirmashar.
Oldin o’zingni tuzat,
Keyin birovni kuzat.
Yaxshi epi bilan so’zlar,
Yomon — sepi bilan.
Qui yeganini maqtar,
Bachcha — kiyganini.
G’urur g’urbatga solar.
Bir oshganga bir toshgan.
O’zim bilaman degan o’lar,
Ko’p bilaman degan qular.
O’zgaga kulguncha, o’zingga kul.
Kerilma g’oz,
Hunaring oz.
Qarg’a qanot yozib qarchig’ay bo’lmas.
Qaqillagan xotinni qiz berganda ko’r.
Quruqning o’tiga ho’l kuyar.
Yonida bir puli yo’q,
G’irvonga hokim.
Baqiroq sigir sutsiz bo’lar.
Podachining qizini ko’r,
Ayab bosgan izini ko’r.
Ish boshlaganda maqtanma,
Ish bitganda maqtan.
O’zingga qarama, olamga qara.
Ko’kka boqqan yiqilar.
Kalning nimasi bor,
Temir tarog’i.
Ko’rning nimasi bor
Eski tayog’i.
Qizim bor deb kerilma,
Zeb-ziynatga berilma.
O’zingcha ko’rmasang, ko’zingcha ko’r.
Amal tegsa nodonga,
O’zini urar har yonga.
Eshak hangraydi soyda,
Ma’lum bo’ladi loyda.
Kamtar bo’lsang, osh ko’p,
Manman bo’lsang, tosh ko’p.
Erib aytgan eritar,
Kerilib aytgan horitar.
Kerilgan ko’chaga sig’mas
Kishnagan ayg’irning uyurin ko’r,
Chirangan yigitning — uyin.
Qilishi bitta tuxum-u
Qa-qalashi yurt buzar.
Manmanga — balo, yugurukka — tumor.
Kamtar bo’lsang, obro’ ortar,
Manman bo’lsang, ensa qotar.
O’tgan kuningni unutma,
Xom chorig’ingni quritma.
Sichqon sig’mas iniga,
G’alvir bog’lar dumiga.
Eshakka muguz bitsa,
Ot qornini yorar.
Sutsiz sigir ko’p ma’rar.
Kekkayish terakka yarashar.
Maqtangan pand yeydi,
Kamtarin qand yeydi.
O’larmonning joni sabil.
Maqtangan qiz to’yda buzilar.
Maqtanchoq — quruq po’choq.
Borlikda maqtanma,
Yo’qlikda qayg’urma.
Azlarning ko’ngli qurtova tilar.
Oqsoqning oxiriga boq,
Maqtanchoqning — ma’rakasiga.
Itning ajali yetsa, mehrobga o’tirar.
Ot mingan otasini tanimas,
Toy mingan — og’asini.
Mevasiz daraxt egilmas.
Yurishni bilmasang, sakrashga urinma.
Katta yesang ham, katta gapirma.
Bo’sh tegirmon guldirar.
Men-men deganning manglayi qora.
Qo’rqoqning oti — maqtanchoq.
It qutursa, egasini qopar,
Chumchuq qutursa, buigutga chopar.
Mahmadanadan maslahat kutma.
Quruq yog’och egilmas.
Maqtanganning burdi ketar,
Asl niyatiga kamtar yetar.
Soqov ko’p gapirar,
Cho’loq ko’p yugurar.
Bilgan kishi bildim demas,
Bildim desa, bilgan emas.
Kamtar kerilmaydi,
Mol-dunyoga berilmaydi.
Dahsar — tariq, sesar — hayqiriq.
So’rab bilgan — kamtarlik,
So’ramagan — xumpariik.
